4A, 4B ve 4C nedir, emeklilik nasıl hesaplanır?
Yakın bir süreye kadar emeklilikle ilgili duyulan SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı terimleri, yerlerini yavaş yavaş 4A, 4B ve 4C’ye bıraktı. Artık yeni bir işe girenler veya hâli hazırda işine devam edenlerin tescilleri bunların üstünden hesaplanıyor ve emeklilik bilgileri bu üç terim üstünden belirleniyor.
En sık karşılaşılan sigorta türleri 4A, 4B ve 4C olsa da, ayrıca Genel Sağlık Sigortası (GSS) ve İsteğe Bağlı Sigortalılık’ta kullanılan diğer iki yöntem. Sizler için bu beş terimi inceledik ve bilmek isteyeceklerinizi derledik. Önce GSS ile başlayalım.
İçindekiler
Genel Sağlık Sigortası
GSS, önceden gelir durumuna göre üç farklı primi bulunan bir sağlık sigortasıydı. Sonrasında bu tutar sabit tutuldu. Sağlık hizmetlerinden yararlanılabilmesi için zorunlu tutulan GSS, 18 yaşını geçmiş, çalışmayan herkes için bir şart. Ayrıca emeklilikte yaşa takılanlar da GSS primlerini ödemek durumunda. Evdeki kişi başına düşen gelirin hesaplanmasıyla GSS primi ödenmeye biliyor.
Şu an için ödenen tutar 76,75 TL.
Buna karşın asgari ücretin üçte birinden az geliri olanlar yeşil kart kapsamında değerlendirildikleri için GSS primi ödemek durumunda kalmıyor.
İsteğe Bağlı Sigortalılık
İsteğe Bağlı Sigortalılık, GSS’nin aksine hem sağlık hizmetlerinden faydalanabilmek hem de emeklilik için gereken prim gününü doldurmak için tercih edilebiliyor. 4A, 4B ve 4C kapsamında olmayıp geliri bu sigorta primini ödemeye yetenler tercih edebiliyor. Böylece çalışmadıkları günleri emeklilik için değerlendirebiliyor. 18 yaşını dolduran ve sigortalı olarak çalışmayan herkes bundan faydalanabiliyor. Ayrıca, yarı zamanlı olarak çalışanlar, yani sigortası tam yatırılmayanlar da İsteğe Bağlı Sigortalılık hizmetinden yararlanabiliyor. Bağ-Kur ile eşdeğer tutulan bu sigorta kapsamında üç ayrı tür bulunuyor: Ek 5 tarım sigortası, çiftçiler tarafından değerlendiriliyor. Minimum 764,96 TL ödenmesi gerekiyor. Çalışmayan ev kadınları da emekli olabilmek için bu sigortadan yararlanabiliyor; ancak ödemeleri gereken minimum tutar 818,70 TL. Yaygın olan ve Bağ-Kur’un yerini alan sigortanın minimum ödeme tutarı ise 818,56 TL’dir.
4A, eskiden SSK olarak bilinen sigorta türüdür. Yani özel bir firma tarafından sigortası ödenen kişiler, 4A kapsamındadır.
4B ise Bağ-Kur’un yerini alan sigortadır. Hem isteğe bağlı olarak sigortasını ödeyenler hem de kendi işini yapanlar bu sigorta kapsamında bulunmaktadır.
4C ise memurların sigortası olan Emekli Sandığı’nın yerini almıştır. Yani memurlar, 4C kapsamında sigortalı olup bu şekilde emekliliğe hak kazanmaktadır.
Ne zaman emekli olurum?
Kişinin ne zaman ve hangi koşullarda emekli olacağıyla ilgili ise sabit bir veri bulunmamaktadır. Birinci koşul, kişinin hangi tarihte ilk tescilini yapmış olduğudur. Sigorta tescil tarihi ne zaman emekliliğe hak kazanılacağını gösteren ilk veridir.
İkinci belirteç ise kişinin cinsiyetidir ki kadınlar için öne sürülen yaş ve prim günü sayısı erkeklerinkine göre daha azdır.
Üçüncü ve son olarak, kişilerin hangi sigorta kapsamında olduğunun da bilinmesi gerekmektedir. İlk ve son tescilin hangi sigorta kapsamında olduğu ve hangi sigorta kapsamından daha uzun süre faydalanıldığı hesaplanmaktadır. Yani memur olarak iş hayatına atılan bir kişi bir süre sonra istifa edip özel sektörde çalışabilir. Ardından da kendi işini kurabilir. Böyle bir durumda sırasıyla 4C, 4A ve 4B sigorta kapsamından yararlanmış olur. Emekliliği ise 4B üstünden olacaktır.
Kadınlarda ve erkeklerde emeklilik
Tüm bunların dışında, emeklilikte ihtiyaç duyulan prim günleri bazı durumlarda borçlanılabilir. Anneler, doğum yaptıktan sonra işlerine ara vermişlerse, bu süreyi borçlanarak tamamlayabiliyor. En fazla üç çocuk için borçlanma yapılabiliyor ve altı yıla varan bir sürede erken emeklilik olanağından yararlanılabiliyor.
Erkekler ise askerlik sürelerini borçlanabiliyor. 18 ay, 12 ay, 6 ay, 30 gün veya 21 gün gibi askerlik giriş ve terhis süresi kadar borçlanma yapılabiliyor.
Emeklilikte borçlanma
Herkesin yararlanabildiği diğer borçlanma ise doktora eğitimi için mümkün. Bu eğitimi alanlar, şayet sigortalı olarak çalışmamışlar ise bu süreyi ödeyerek emekliliklerinin daha yakın bir tarihe gelmesini sağlayabiliyor.
Örneğin 4 yıl (1460 gün) doktora eğitimi alan kişi, yaz tatilinde 3 ay (90 gün) 4A kapsamında çalışmış olabilir. Geri kalan 1370 günün ister tümünü isterse de ihtiyaç duyduğu kadarını ödeyerek prim günü edinmiş olabilir. Ayrıca, eline para geçtikçe de peyderpey ödeme yapabilir. Yani ilk etapta 1000 gün, sonra 370 gün gibi bir ödeme yapılabilmektedir.
Emeklilikle ilgili merak ettiklerinizi yorum ile sorun, konunun uzmanı anında cevaplasın!
