Paratonerin İcadı

Özellikle yağmur, gök gürültüsü ve yıldırım olduğu zamanlarda ilk akla gelen aletlerden biri de paratonerdir. Paratoner kullanımı minare, köprü, hastane, petrol, heykel, kule ve yüksek yapılar için son derece önemlidir. Bu tip yüksek binalar için yıldırıma karşı koruma sağlayan paratoneri bilinmeyenleriyle ele aldık.

Tüm merak edilen yönleriyle; Paratoner nedir? Paratoner nerelerde kullanılır? Paratonerin kullanım alanları nerelerdir? Paratoneri kim icat etti? Paratoner nasıl çalışır? Paratoner çeşitleri ve paratonerin malzemelerine gelin hep birlikte bakalım.

Paratoner nedir?

Yıldırımsavar olarak da bilinen Paratoner, şimşek çakma esnasında gelen elektrik yükünü toprağa ileten araçtır. Yıldırım ise gök yüzünde iki bulutun sürtüşmesi, çarpışması veya kendi aralarında elektron boşalması yapmaları sonucu meydana gelir. Yıldırım, gök gürültüsü ve şimşekten meydana gelerek oluşan şiddetli elektrik boşalmasıdır. Bu tip durumlarda adeta kalkan gibi koruyucu etkiye sahip Paratoner (yıldırımsavar) devreye giriyor. Paratoner bilimsel olarak tam anlamıyla nedir bakacak olursak;

Bina, ev, köprü, minare gibi yüksek yapıların yıldırıma karşı korunmasını sağlayan alettir. Paratonerin tam olarak nedir diyecek olursak kısaca toprağa bağlanmış iletken demir çubuktur. Paratoner yüksek yapıların en uç noktasına konur, yıldırımla gelen akımı toprağa iletir.

Çoğunlukla bakırdan yapılan bir iletken düşük gerilimli kablolarla toprağa aktarılır. Yıldırım ile gelen elektrik binalarda toprağa aktarılırken  gemilerde ise denize aktarılır.

Paratoner, yıldırımın oluşturduğu akımı binadan saptırarak dağılmasını ve tehlike oluşturmasını önler, akımın güvenli bir şekilde çubuk ve kablolarla toprağa iletilmesini sağlar.

Paratoneri kim buldu?

Paratoneri ilk olarak 1760’da Benjamin Franklin icat etmiştir. Yapılan paratoner basit bir şekilde olup sivri uçlu bir demir çubuktan ibaretti, ucu ise toprağa uzanıyordu. Benjamin Franklin’in bulduğu paratorenin icat sürecine detaylarıyla gelin birlikte bakalım.

Paratoner İcadı

1750 yılında Benjamin Franklin insanları, binaları ve diğer yapıları şimşek çakması ile oluşan yıldırımdan korumaya karar verdi. Bu fikir gelişerek onun günümüzde kullandığımız paratoneri icat etmesine vesile oldu. Ayrıca Benjamin Franklin 1752 yılı Haziran ayında uçurtma ile yaptığı deneyde yıldırımın elektrik olduğunu ispatlamıştır. Franklin, yaptığı deneylerin birikimiyle paratoneri icat etmiştir.

Benjamin Franklin’in 1760′ da icat etmiş olduğu paratoner, günümüzde halen kullanılmaktadır. Kullanılmasının yanı sıra oldukça hayat kurtarıcı bir yere sahiptir. Benjamin’in ilk paratoneri ilk icat ettiği zamanlardan sonra demir çubuk yerine platin kullanılmıştır.

Paratoner nasıl yapılır?

Paratoner yapmak için ihtiyaç duyulan malzemeler; iletken tel, sivri uçlu metal çubuk ve metal levha olarak sıralanabilir. Nasıl yapılacağına bakacak olursak; İletken levha toprağa gömülür, sivri uçlu metal çubuk ise binanın en üst uç noktasına monte edilir.

İletken levha ile bina üzerine takılan sivri uçlu metal çubuk iletken tel ile birbirine bağlanır. Böylelikle binanın en üst uç noktasından toprağa bir hat çekilmiş olur. Bu da yıldırım düşmesi sırasında gelen elektriği toprağa iletir. Buna yıldırımsavar veya paratoner denir.

Paratoner çeşitleri

Yıldırım yani paratonerin 4 farklı çeşidi bulunmaktadır. Bunlar ise şu şekildedir;

• Faraday Kafesi
• Franklin Çubuğu
• Radyoaktif Paratoner
• Aktif Paratoner