Petrol fiyatları neden yükselir?
20. Yüz yılın başından beri ülke siyasetlerini ve ekonomilerini doğrudan etkileyen bir materyal bulundu. Evet, bu materyal tam olarak bildiğiniz gibi petrol. Her türlü alanda yaşamımıza yardımcı olan kaynak petrol.
Araç yakıtlarından, kimyasal sanayi ve plastik yapımı gibi birçok alanda kullanılan madde petrol fiyatları sürekli ve anlık bir değişime uğramaktadır. Evet, petrol değişiminin nedeni nedir? Petrol fiyatlarındaki değişim ülkelerin direk etkisiyle olmaz. Mesela bugünlerde bir sondaj gemisine saldırı oldu ve tonlarca varil petrol heba oldu. Bu olay ardından petrol fiyatları varil başına %2,6 değişime sebep oldu. Yani ülkeler direk etkileyerek değiştirmedi petrol fiyatlarını. Ayrıca ülkelerde vergi durumuna göre petrol fiyatları değişiklik gösterir. Bizim ülkemizde temel olarak bu sorun vardır. Yani işlenmiş akaryakıt kaynaklarından alınan ÖTV ve KDV değerleri sebebiyle bu kadar yüksek derecede fahiş fiyatlara petrol satın almaktayız. Ayrıca biz bu petrolü direk olarak işleyemiyoruz.
Ülkemizde bu işi yapan ve Türkiye’nin sanayisinin %12lik kısmını oluşturan Tüpraş AŞ. adeta bu işte tekel konumunda. Ülkemizde 4 farklı bölgede tesisi olan Tüpraş AŞ. Maalesef 80li yılların sonundan itibaren parça parça özelleştirildi. Ortakları şuan yerli ve yabancı olmak üzere 5 kişi. Bundan dolayı işlenmiş petrole sadece bu kaynak ulaşabiliyoruz.
Petrol fiyatları nasıl düşer?
Üretim durumuna doğru orantılı olarak ülkedeki petrol fiyatları değişiklik gösterebilir. Ayrıca siyasi birçok etkende mevcuttur. Ama hiçbir zaman direk tek bir sebebe bağlı değildir. Olası bir siyasi krizde direk fiyatlar etkilenecektir.
Petrol fiyatları ham petrol ve işlenmiş petrol olarak 2’ye ayrılır. Yani biri artış sağlarken diğerinde düşüş olması mümkündür. Bunun temel nedeni ikisinin ayrı ayrı rezerv farkının olmasından kaynaklanır.
Mantığa ters gelen bu durum satış yapan ülke firmalarının elinde hali hazırda bulunan rezervlerle doğru orantılı olmaktadır. Ülkemize giren ham petrol ve işlenmiş petrol fiyatları da tam olarak bu sebepten etkilenir. Ülkemizde ham petrol işlenmesini sağlayan Tüpraş ağırlıklı olarak kimyasal sanayinde rol oynuyor. Yani araç yakıtı olarak kullanılan işleme işlemi çokça yapılmıyor.
Genel olarak yabancı menşeili ülke firmaları kendileri ülkemizde satış sağlıyorlar. Ancak şu değişmez kaidedir ki petrol rezervleri her geçen gün azalmakta ve dolayısıyla 60 yıl gibi kısa ömürlü bir kaynak konumunda. Artışlar devam edecektir. Bunu şu saatten sonra normal karşılamamız gerekiyor. Ama kullandığımız Petroldeki KDV ve ÖTV oranları değişirse ancak bu şekilde düşüş gözlenebilir.
