Özellikle son günlerde gerek haber bültenleri gerekse yazılı basında sıklıkla karşımıza çıkan enflasyon, ülke ekonomileri için son derece önemlidir. Geçmiş yıllardaki enflasyon oranlarını ele aldığımız haberimizin detayına geçmeden önce; Enflasyon ne demek? Enflasyon nedir? Enflasyon neden artar? Enflasyon nasıl düşer? Enflasyon en yüksek seviyeye ulaştığı yıllar ve dönemler nelerdir? Enflasyonun en düşük olduğu yıl ve her yılın enflasyon oranlarını sıraladık. Örnek olarak; 2003 yılında enflasyon oranı kaçtı? Hangi yıl enflasyon ne kadardı? İşte Türkiye’de yıllara göre enflasyon oranları.
İçindekiler
Yıllara göre enflasyon oranları
| Yıllar | Enflasyon oranı (%) |
|---|---|
| 1983 | 37,06 |
| 1984 | 49,68 |
| 1985 | 44,19 |
| 1986 | 30,67 |
| 1987 | 55,05 |
| 1988 | 75,21 |
| 1989 | 64,28 |
| 1990 | 60,41 |
| 1991 | 71,14 |
| 1992 | 65,97 |
| 1993 | 71,08 |
| 1994 | 125,49 |
| 1995 | 76,05 |
| 1996 | 79,76 |
| 1997 | 99,09 |
| 1998 | 69,73 |
| 1999 | 68,79 |
| 2000 | 39,03 |
| 2001 | 68,53 |
| 2002 | 29,75 |
| 2003 | 18,36 |
| 2004 | 9,32 |
| 2005 | 7,72 |
| 2006 | 9,65 |
| 2007 | 8,39 |
| 2008 | 10,06 |
| 2009 | 6,53 |
| 2010 | 6,40 |
| 2011 | 10,45 |
| 2012 | 6,16 |
| 2013 | 7,40 |
| 2014 | 8,17 |
| 2015 | 8,81 |
| 2016 | 8,53 |
| 2017 | 11,92 |
| 2018 | 20,30 |
| 2019 | 11,84 |
| 2020 | 14,60 |
| 2021 | 36,08 |
| 2022 | 64,27 |
| 2023 | 64,77 |
| 2024 * | 68,50 |
* 2024 yılı enflasyon verisi 1 Ocak – 31 Mart verisine göre eklenmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu 2023 yılı Aralık ayı enflasyon rakamını açıkladı. Açıklanan verilere göre enflasyon aylık bazda yüzde 2,93 artış gösterdi, yıllık bazda ise yüzde 64,77 oldu. Yıllara göre enflasyon oranları tablosuna bu veriler eklenerek sayfa güncellenmiştir.
Son 10 yıl enflasyon oranları
Yıllara göre enflasyon oranlarının listelendiği tabloda son 10 yılın enflasyon oranı da gözlemlendi. Bundan 10 yıl önce yani 2013 yılında yıllık enflasyon oranı 7,40 iken 2023 yılı sonunda 64,77 olarak açıklandı. Son on yılın diğer aylarındaki enflasyon rakamları da tabloda listelenmiştir.
Enflasyon nedir?
Enflasyon kısaca fiyatlar genel seviyesinde artışa denir. Fiyatlar genel düzeyi de mal ve hizmetlerin ağırlıklı ortalaması anlamına gelir. Bu mal ve hizmet sepetine ise biz Tüketici Fiyat Endeksi yani TÜFE denir. Tüfe Laspeyres adı verilen iktisatçı tarafından litaratüre girmiştir. Ayrıca Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası resmi web sitesinde yer alan açıklamaya göre enflasyon şu şekilde açıklanmıştır;
Fiyatlar genel seviyesindeki değişimdir. Bugün için, parasal bir olgu olduğu ve uzun dönemde parasal bir büyüme olmadığı sürece enflasyonun artmayacağı genel olarak kabul görmektedir. Toptan eşya fiyat endeksleri, tüketici fiyat endeksleri, üretici fiyat endeksleri ve özel kapsamlı TÜFE göstergeleri gibi çeşitli endeksler aracılığı ile ölçülmektedir.
Enflasyon ne demek detaylı olarak bakacak olursak; enflasyon mal ve hizmet fiyatlarının genel seviyesinin artıran ve dolayısıyla alım gücünü düşüren orana denir. TCMB, ekonomiyi sorunsuz bir şekilde çalışır halde tutmak için enflasyonu sınırlamaya ve deflasyona son vermeye çalışmaktadır. Türkiye’de enflasyon hesaplaması Tüketici Fiyatları Endeksi ile yapılır. Enflasyonu bir örnek ile açıklayacak olursak;
Enflasyon sonucu birim paranın satın alma gücünün düştüğü görülür. Örneğin; enflasyon oranının senelik %10 olduğunu var sayarsak 1 TL’ye üretilen bir ekmeğin maliyeti bir sonrası sene 1.10 TL’ye mal olacaktır.
Bunun sonucu olarak da alınacak mal ve hizmetin satın alınması için daha fazla para gerekir, paranın örtülü değeri düşer. Enflasyon tek bir ürünün veya malın fiyatının tek başına artması değil, fiyatların genel düzeyinin sürekli bir artış göstermesidir.
Enflasyon hesaplama formülü
Bu yılın fiyat düzeyine P1, geçen yılın fiyat düzeyine de PO dersek, enflasyon oranını hesaplamak için aşağıdaki formülü kullanabiliriz:
Enflasyon Oranı =-Pı-Po / Po x 100
Enflasyon Türleri
Sürünen Enflasyon
Enflasyon oranının yıllık %3-%8 arasında olması durumuna denir.
Aşırı-Dört Nala Enflasyon
Enflasyon oranının yıllık %25-%80 arasında olmasına denir.
Hiper Enflasyon
Aylık enflasyon oranının %50 civarında olması durumuna denir.
Enflasyonun ortaya çıkış nedenleri
- Talep Enflasyonu: Toplam arzın Toplam talebi karşılayamaması durumunda ortaya çıkan enflasyon sorunudur. Bu durumda fiyatlar artar ve enflasyon sorunu ortaya çıkar.
- Maliyet Enflasyonu: Üretilen malların maliyetlerinin artması sonucu, üretici firmalar maliyetlerini karşılamak için malların fiyatlarını artırması sonucu oluşan enflasyon türüdür.
- Ücret Enflasyonu: İşçilerde bir verimlilik artışı olmadan işçi sendikaları gibi nedenlerden dolayı işçilerin ücretine zam yapılması bu durumda firmaların maliyetlerini artırması eski karlılığını korumak zorunda kalan firmaların ise mallara zam yapması sonucu oluşan enflasyon türüdür. En son Türkiye’de Asgari ücrete yapılan zam sonucu birçok mala zam gelmesi ve enflasyonun artmasına sebep olmasıdır.
- Kar Enflasyonu: Firmaların aç gözlülüğü yüzünden oluşan enflasyon sorunudur diyebiliriz. Firmalar aşırı kar elde etmek için mallarına zam yapması sonucu oluşan enflasyondur.
Enflasyonun ortaya çıkış nedenlerini incelersek enflasyon problemini çözmek daha basit olur. Talebin aşırı fazla olduğu durumlarda genelde enflasyon problemiyle karşı karşıya kalıyoruz bu durumda yapılması gereken temel şey ise talebi kısmak olacaktır. Daraltıcı maliye ve para politikası uygulanırsa enflasyondan kurtulunur. Bunun için vergiler artırılmalı ,transfer harcamaları ve para arzı azaltılmalıdır.
Enflasyon dışında bilinmesi gereken başlıca başlıklar bulunmaktadır. Onlar ise kısaca şu şekilde kısaltmaları yazılmıştır;
TÜFE: Tüketici fiyat endeksi
ÜFE: Üretici fiyat endeksi
TEFE: Toptan eşya fiyat endeksi
Kaynak: TÜİK
Aralık 2018 için de enflasyon yüzde 20 olarak açıklandı.
1998’de enflasyon oranı kaçtı diye aradım, tüm listesi buldum. Eksik olma blog artı!
2021 yılı enflasyon oranı, 2001 yılında beri en yüksek seviyeye ulaşmış. Sonumuz hayır olsun bakalım. Kötü günler geride kaldı artık daha kötü günler geliyor gibi bir tablo…